برای اینکه یک قرارداد معتبر باشد، باید شرایط ذیل را دارا باشد:

. ارکان اساسی تشکیل یک قرارداد معتبر

1. قصد و رضای طرفین: طرفین باید با اراده آزاد و به قصد ایجاد تعهد، قرارداد را منعقد کنند. اگر رضا وجود نداشته باشد (مثلاً به دلیل اکراه یا اشتباه) قرارداد ممکن است قابل فسخ باشد.

2. اهلیت طرفین: طرفین قرارداد باید:

   • بالغ (به سن قانونی رسیده باشند).

   • عاقل (از سلامت روان برخوردار باشند).

   • غیر مُحجور (حجر به معنای ممنوعیت از تصرف در اموال است، مانند ورشکستگان).

3. موضوع معین که مورد معامله باشد: موضوع قرارداد (کالا، خدمت، مال) باید کاملاً مشخص و معین باشد و همچنین قابلیت خرید و فروش را داشته باشد (مثلاً خرید و فروش مشروبات الکلی در ایران باطل است).

4. مشروعیت جهت قرارداد: هدف نهایی از انعقاد قرارداد باید مشروع و قانونی باشد. مثلاً قرارداد برای قاچاق کالا، حتی اگر شرایط فوق را داشته باشد، باطل و بلااثر است.

. اجزای کلیدی و ساختار یک قرارداد حرفه‌ای

یک قرارداد استاندارد معمولاً از بخش‌های زیر تشکیل شده است:

1. سربرگ :
* عنوان قرارداد: (مثلاً: قرارداد پیمانکاری، قرارداد مشارکت در ساخت، قرارداد فروش اقساطی)
* شماره قرارداد: (برای دسته‌بندی و رفرنس دادن)
* تاریخ انعقاد: (مهم برای محاسبه مهلت‌ها)

2. طرفین قرارداد :
* مشخصات کامل طرفین شامل: نام و نام خانوادگی (برای اشخاص حقیقی)، نام شرکت، شماره ثبت، شناسه ملی و کد اقتصادی (برای اشخاص حقوقی)، نشانی، شماره تلفن و شماره fax و ایمیل.

3. مقدمه یا دیباچه :
* این بخش که معمولاً با کلماتی مانند «حاضرند به شرح زیر توافق می‌نمایند» یا «این قرارداد به منظور… منعقد می‌شود» شروع می‌شود، زمینه و هدف انعقاد قرارداد را به صورت خلاصه بیان می‌کند. از نظر حقوقی بسیار مهم است و در تفسیر قرارداد کمک می‌کند.

4. مواد یا بندهای قراردادی :
* تعاریف : تعریف دقیق термиات تخصصی به کار رفته در قرارداد برای جلوگیری از ابهام.
* موضوع قرارداد : شرح دقیق و کامل آنچه که طرفین توافق کرده‌اند (فروش کالا، ارائه خدمت، انتقال دانش فنی و…).
* حوزه عملکرد و تعهدات طرفین : شرح دقیق وظایف و تعهدات هر یک از طرفین.
* مبلغ قرارداد و شرایط پرداخت : مبلغ کل، پیش‌پرداخت، اقساط، زمان پرداخت، و نحوه پرداخت (نقد، چک، حواله).
* مدت قرارداد : تاریخ شروع و پایان قرارداد. همچنین شرایط تمدید یا فسخ آن.
* ضمانت اجرا و جریمه‌های تأخیر : مثلاً اگر کالا دیر تحویل داده شود یا خدمتی به درستی انجام نشود، چه جریمه‌ای در نظر گرفته می‌شود.
* فورس ماژور : شرایط غیرقابل پیش‌بینی (مانند جنگ، سیل، زلزله، تحریم‌های ناگهانی) که خارج از کنترل طرفین هستند و انجام تعهدات را غیرممکن می‌کنند. در این صورت طرفین از تعهد خود مبری می‌شوند.
* حل و فصل اختلافات : توافق شده که در صورت بروز اختلاف، ابتدا از طریق مذاکره، سپس داوری و در نهایت از طریق دادگاه حل‌وفصل شود. ذکر مرجع صالح قضایی (شهر و دادگاه) الزامی است.
* محکم بودن قرارداد : اگر یک بند از قرارداد باطل اعلام شود، این باطل شدن به سایر بندهای قرارداد سرایت نمی‌کند.
* تغییر و اصلاح قرارداد : هرگونه تغییر در قرارداد باید به صورت کتبی و با امضای طرفین باشد.

5. ضمائم :
* ضمیمه کردن اسناد مهم مانند: مشخصات فنی کالا، نقشه‌ها، طرح‌ها، آیین‌نامه‌ها و…

6. امضاها :
* امضا، مهر و تاریخ توسط اشخاص دارای صلاحیت قانونی (مطابق با اساسنامه شرکت‌ها). ذکر نام، نام خانوادگی و سمت امضاکننده الزامی است.

4. انواع رایج قراردادها

• قراردادهای فروش: بیع، فروش اقساطی

• قراردادهای ارائه خدمات: پیمانکاری، مشاوره، حمل و نقل

• قراردادهای استخدامی: کارگری، کارمندی

• قراردادهای مشارکت: مشارکت مدنی، مشارکت در ساخت

• قراردادهای اجاره: اجاره به شرط تملیک، اجاره ساده

• قراردادهای مالی: وام، ضمانت ، رهن

• قراردادهای پیمانکاری: پیمانکاری طرح‌های عمرانی

جمع‌بندی نهایی:
یک قرارداد خوب، مانند یک نقشه دقیق است که مسیر همکاری را مشخص می‌کند و از بروز اختلاف جلوگیری می‌کند. سرمایه‌گذاری روی تنظیم یک قرارداد حرفه‌ای، در واقع سرمایه‌گذاری برای آرامش و امنیت کسب‌وکار شماست.