داوری به دلایل زیر برای تجاری جذاب است:

1. سرعت : فرآیند دادگاهها اغلب به دلیل تراکم پروندهها بسیار طولانی است. داوری به دلیل انعطافپذیری ، بسیار سریعتر به نتیجه میرسد. (زمان = پول)

2. تخصص : طرفین میتوانند داور یا هیأت داوری را از بین متخصصان آن صنعت یا حوزه حقوقی خاص انتخاب کنند (مثلاً یک متخصص نفت و گاز، قراردادهای پیمانکاری بینالمللی یا IT). این برخلاف سیستم قضایی است که قاضی ممکن است تخصص خاصی در آن حوزۀ پیچیده نداشته باشد.

3. محرمانگی : برخلاف دادگاه که جلسات آن معمولاً مهم است، فرآیند داوری محرمانه است. این امر برای شرکتها که نمیخواهند اسرار تجاری، مالی شان افشا شود، حیاتی است.

4. انعطافپذیری : طرفین در تعیین قواعد، مکان ، زبان رسیدگی و حتی قانون حاکم بر ماهیت  (قانون حاکم بر قرارداد) حق انتخاب دارند.

5. قابلیت اجرای بینالمللی : آرای داوری بر اساس پیمان نیویورک ۱۹۵۸ که بیش از ۱۶۰ کشور (از جمله ایران) آن را امضا کرده اند، در سراسر جهان بهراحتی قابل اجرا هستند. این در حالی است که اجرای آرای دادگاههای یک کشور در کشور دیگر بسیار پیچیده و گاهی غیرممکن است.

6. کاهش هزینه ها : اگرچه هزینههای داوری (حقوق داوران، هزینههای مؤسسات داوری و…) ممکن است بالا باشد، اما به دلیل سرعت higher و کاهش هزینههای غیرمستقیم (مانند اتلاف وقت مدیران ارشد)، در کل میتواند مقرون بهصرفه تر باشد.

7. حفظ روابط تجاری: فضای حاکم بر داوری، بر خلاف فضای خصمانۀ دادگاهها، اغلب دوستانه تر است و این امکان را فراهم میکند تا طرفین بعد از حل اختلاف، بتوانند روابط تجاری خود را حفظ کنند.

. فرآیند داوری تجاری

1. موافقتنامه داوری : اساس و سنگ بنای داوری است. این توافق میتواند:

   • یک شرط داوری در یک قرارداد اصلی باشد.

   • یا یک موافقتنامه مستقل  پس از بروز اختلاف باشد.

   • در این توافق، طرفین به صراحت توافق میکنند که اختلافات خود را از طریق داوری حل کنند.

2. تشکیل هیأت داوری : طرفین بر اساس توافق خود، یک یا سه (معمولاً) داور انتخاب میکنند.

3. جلسه دادرسی: هیأت داوری زمان و مکان جلسات را تعیین میکند. طرفین میتوانند دلایل، اسناد و شهود خود را ارائه دهند. این فرآیند بسیار منعطف تر از دادگاه است.

4. صدور رأی : پس از پایان رسیدگی، هیأت داوری رأی نهایی خود را صادر میکند. این رأی برای طرفین لازم الاجراست.

5. اجرای رأی : اگر محکومٌ علیه (طرف بازنده) داوطلبانه رأی را اجرا نکند، محکومٌله طرف میتواند بر اساس پیمان نیویورک، برای اجرای آن به دادگاههای داخلی کشورهای عضو مراجعه کند.

. قوانین حاکم بر داوری تجاری

• قانون مقر داوری : “مقر داوری  یک مفهوم حقوقی مهم است که مکان حقوقی داوری را مشخص میکند (مثلاً تهران، لندن، پاریس). این قانون، قواعد حاکم بر داوری (مثل ملتها، نحوه  اجرای داوران و…) را تعیین میکند. مقر لزوماً همان مکانی نیست که جلسات در آن برگزار میشود

• قانون حاکم بر ماهیت اختلاف : این قانونی است که قرارداد اصلی بر اساس آن منعقد شده و محتوای بر مبنای آن بررسی میشود (مثلاً قانون ایران، انگلیس یا سوئیس).

. انواع داوری

• داوری سازمانی : تحت نظارت و طبق قواعد یک مؤسسه داوری بین المللی  انجام میشود.

• داوری موردی : بدون نظارت یک مؤسسه خاص و طبق قواعدی که طرفین خود توافق کرده اند (مثلاً طبق قواعد آنسیترال ) انجام میشود. این نوع داوری نیازمند همکاری بیشتر طرفین است.

---